Informacja dla Parafialnych Zespołów Synodalnych o nowej formie II części spotkań PZS
Kończymy powoli pierwszy rok Synodu, który już na obecnym etapie ukazuje
słuszność synodalnej drogi. Pogłębiona refleksja nad stanem
duszpasterstwa diecezji tarnowskiej, wspólnie podjęte inicjatywy i wiele
innych owoców synodalnego wysiłku, pozwala z nadzieją spojrzeć na dalszy
okres trwania Synodu. Wszystkie Komisje Synodalne (obecnie jest ich 13)
pracują nad właściwymi sobie obszarami duszpasterstwa. Wnioski z prac
Parafialnych Zespołów Synodalnych były niezwykle istotne dla prac
poszczególnych Komisji Synodu. Serdecznie za nie dziękujemy.
Prace Synodu osadzone są w perspektywie trzech zasadniczych zagadnień,
które dynamizują refleksję synodalną. Wyznaczają one trzy obszary, które
mają przeniknąć całą diecezję i ukierunkować dany rok Synodu. W
pierwszym roku rozważaliśmy tajemnicę małżeństwa i rodziny w drugim roku
zastanowimy się nad wspólnotą parafialną, aby w roku trzecim zakończyć
tematem ewangelizacji. Postęp prac Synodu naturalnie pociąga za sobą
zmianę formy II części spotkań Parafialnych Zespołów Synodalnych.
Wchodzimy w okres konsultowania przez PZS projektów, które powstają w
danych Komisjach:
1. Zmianie ulegnie tylko II część spotkania PZS (I część nie ulega zmianie).
2. Komisje Synodalne pracują aktualnie nad projektami dokumentów.
Dlatego w II części spotkań PZS zasadniczo nie będzie już pytań, lecz
fragmenty (zapisy) wybranego dokumentu nad którym pracuje dana Komisja.
II część spotkania będzie więc miała charakter konsultacyjny.
3. Należy do danego fragmentu dokumentu przedstawić swoje uwagi,
komentarze, propozycje zmian brzmienia konkretnego zapisu. Komentując
ten zapis warto szczególną uwagę zwrócić na fakt, czy dany jest on
realny do wprowadzenia w życie parafii, czy też może z pewnych przyczyn
jest niemożliwy do wprowadzenia.
4. Zachowany jest istotny punkt „Wolne wnioski”, który ukazuje synodalną
otwartość. Można w nim zapisać spostrzeżenia, które zdaniem PZS są na
tyle ważne, że chciałby się podzielić nimi z całą wspólnotą synodalną.
6. Wypełnione tabelki, w podobny sposób jak w ubiegłym roku przesyłamy
drogą elektroniczną (Word) relatorowi do 7 dnia kolejnego miesiąca.
Relator do 15 dnia przesyła do sekretariatu Synodu zbiorczy plik z
wnioskami z całego dekanatu.
7. Wszystkie inne zasadny funkcjonowania i pracy PZS nie ulegają zmianie.
Z wyrazami szacunku
Ks. dr Piotr Cebula
Sekretarz V SDT
PARAFIA „RODZINĄ RODZIN”
konspekt na I część majowego spotkania Parafialnych Zespołów Synodalnych
Modlitwa Boże, od którego pochodzi wszelkie ojcostwo na niebie i na ziemi, Ojcze, który jesteś Miłością i Życiem, spraw, aby każda ludzka rodzina na ziemi przez Twego Syna, Jezusa Chrystusa, „narodzonego z Niewiasty”, i przez Ducha Świętego, stawała się prawdziwym przybytkiem życia i miłości dla coraz to nowych pokoleń. Spraw, aby Twoja łaska kierowała myśli i uczynki małżonków ku dobru ich własnych rodzin i wszystkich rodzin na świecie. Spraw, aby młode pokolenie znajdowało w rodzinach mocne oparcie dla swego człowieczeństwa i jego rozwoju w prawdzie i miłości. Spraw, aby miłość umacniana łaską Sakramentu Małżeństwa okazywała się mocniejsza od wszelkich słabości i kryzysów, przez jakie nieraz przechodzą nasze rodziny. Spraw wreszcie - błagamy Cię o to za pośrednictwem Świętej Rodziny z Nazaretu - ażeby Kościół wśród wszystkich narodów ziemi mógł owocnie spełniać swe posłannictwo w rodzinach i poprzez rodziny. Przez Chrystusa Pana Naszego, który jest Drogą, Prawdą i Życiem, na wieki wieków. Amen. (Św. Jan Paweł II)
1. Jak jest? (diagnoza sytuacji)
„W niewielkich wioskach i miasteczkach parafia i bliskie relacje sąsiedzkie wzmacniają poczucie wspólnoty. Wielkie parafie miejskie natomiast nie sprzyjają budowaniu ducha wspólnotowego. Anonimowość życia, nie wiązanie się z jedną, konkretną parafią pogłębiają rozbicie więzi społecznych i kościelnych. Pewną odpowiedzią na te zjawiska jest tworzenie wspólnot ruchów katolickich, które duży nacisk kładą na umacnianie więzi wspólnotowych i przyczyniają się do pogłębienia świadomości uczestnictwa w Kościele”. (Sól ziemi. Powołanie i posłannictwo świeckich, II Polski Synod Plenarny 1991 – 1999, 32).
1. W analizie współczesnego spojrzenia na parafię warto zastanowić się czy w świadomości wierzących parafia jest dzisiaj bardziej jednostką administracji kościelnej czy też wspólnotą uczniów Chrystusa. Może jest jednym i drugim?
2. Być może jednak akcent przesadnie położony jest tylko na jedno z tych ujęć. Warto więc zastanowić się jakie są konsekwencję tylko jednostronnego spojrzenia na parafię.
2. Jak powinno być? (kryterium teologiczne)
„Główny wkład do duszpasterstwa rodzin wnoszony jest przez parafię, będącą rodziną rodzin, w której harmonijnie mają swój udział małe wspólnoty, ruchy i stowarzyszenia kościelne”. (Amoris Laetitia, 202).
1. Czy znajomość prawidłowego wzorca funkcjonowania parafii katolickiej jest ważny i czy jego właściwe rozumienie ma wpływ na życie religijne osób zgromadzonych w tej parafii?
2. Jak Kościół katolicki definiuje parafię? Co oznacza określenie, że parafia jest „rodziną rodzin”?
3. Jakie miejsce w życiu parafialnym powinno zajmować duszpasterstwo małżeństw i rodzin?
3. Co robić, aby było jak powinno? (kryterium praktyczne)
„Parafie, ruchy, szkoły i inne instytucje Kościoła mogą na różne sposoby pośredniczyć w trosce i ożywianiu rodzin. Na przykład, przy wykorzystaniu takich narzędzi jak: spotkania małżeństw z sąsiedztwa czy zaprzyjaźnionych, krótkie rekolekcje dla małżonków, konferencje specjalistów dotyczące bardzo konkretnych problemów związanych z życiem rodzinnym, ośrodki poradnictwa małżeńskiego, działalność pracowników misyjnych przygotowanych do rozmowy z małżonkami na temat ich trudności i aspiracji, poradnictwa dotyczącego różnych sytuacji rodzinnych (uzależnienia, zdrada, przemoc w rodzinie), miejsca rozwijania duchowości, warsztaty formacyjne dla rodziców dzieci problemowych, spotkania rodzinne. Kancelaria parafialna powinna być przygotowana do tego, by serdecznie przyjąć parafian i zająć się pilnymi sprawami rodzinnymi lub ułatwić kontakt z kimś, kto może służyć im pomocą. Istnieje również wsparcie duszpasterskie, jakie świadczą grupy małżeńskie, zarówno posługujące, jak i misyjne, modlitewne, formacyjne i wzajemnego wsparcia. Grupy te stanowią okazję, by dawać, by otwierać swoje rodziny na innych, by dzielić się wiarą, ale jednocześnie są środkiem do wewnętrznego umocnienia małżonków i ich rozwoju”. (Amoris Laetitia, 2)
1. W jaki sposób możemy ożywiać wspólnoty parafialne?
2. Jakimi „narzędziami” dysponujemy, aby parafię czynić „rodziną rodzin”?
Modlitwa
Jezu, Maryjo i Józefie,
w was kontemplujemy
blask prawdziwej miłości,
do was zwracamy się z ufnością
[…]
Święta Rodzino z Nazaretu,
uczyń także nasze rodziny
środowiskami komunii i Wieczernikami modlitwy,
autentycznymi szkołami Ewangelii
i małymi Kościołami domowymi (Papież Franciszek)
MATERIAŁY POMOCNICZE
1. „Kościół lokalny, dokładniej, każda wspólnota parafialna winna lepiej sobie uświadomić łaskę i odpowiedzialność, które otrzymuje od Pana dla rozwijania duszpasterstwa rodzin. Żaden program duszpasterstwa organicznego nie może nigdy, na żadnym poziomie, pominąć duszpasterstwa rodzin”. (Familiaris Consortio, 70).
2. „Biskupi posługują się w szczególny sposób kapłanami, których zadanie stanowi istotną część posługiwania Kościoła na rzecz małżeństwa i rodziny […]. Kapłan lub diakon, po odpowiednim okresie gruntownego przygotowania do takiego apostolatu, winien zawsze odnosić się do rodzin jak ojciec, brat, pasterz i nauczyciel, wspomagając je środkami łaski i oświecając światłem prawdy”. (Familiaris Consortio, 73).
3. „Parafia jest określoną wspólnotą wiernych, utworzoną na sposób stały w Kościele partykularnym, nad którą pasterską pieczę, pod władzą biskupa diecezjalnego, powierza się proboszczowi jako jej własnemu pasterzowi” (Kodeks Prawa Kanonicznego, Kan 515, §1).
4. „Trzeba również dążyć do rozkwitu poczucia wspólnoty parafialnej, zwłaszcza w zbiorowym celebrowaniu niedzielnej Mszy świętej”. (Sobór Watykański II, Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium, 42).
5. „Ponieważ rodzice dali życie dzieciom, w najwyższym stopniu zobowiązani są do wychowania potomstwa i dlatego należy ich uważać za pierwszych i najlepszych wychowawców. Wychowawcze oddziaływanie rodziców jest tak ważne, że trudno je czymkolwiek zastąpić. Do rodziców należy bowiem stworzenie takiej atmosfery rodzinnej, przepojonej miłością i szacunkiem dla Boga i ludzi, która sprzyjałaby spójnemu osobowemu i społecznemu wychowaniu dzieci. Dlatego rodzina jest pierwszą szkołą cnót społecznych potrzebnych każdemu społeczeństwu”. (Sobór Watykański II, Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim Gravissimum educationis, 3).
6. „Rodzina oparta na fundamencie sakramentu małżeństwa, pielęgnująca żywy kontakt z Bogiem, uczestnicząca systematycznie w życiu Kościoła, wychowująca po katolicku swoje dzieci, kierująca się sumieniem w życiu społecznym, będzie skutecznie ewangelizować inne rodziny przez samo świadectwo życia. Powinna być świadoma, że ewangelizujący charakter wobec innych rodzin będzie miało jej ofiarne angażowanie się w rożne dzieła w parafii: udział w Radzie Parafialnej, przynależność do Stowarzyszenia Rodzin Katolickich, do Akcji Katolickiej, do grup pomocy charytatywnej, do Kół Różańca św. itp.”. (Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin, Warszawa 2003, 64).
7. „Duszpasterstwo każdej parafii powinno zaliczyć pracę nad małżeństwami i rodziną do stałych form duszpasterstwa zwyczajnego. Nie chodzi tu bowiem o pewną jednorazową akcję, lecz o trwałe urzeczywistnienie zawsze aktualnych zadań. W programie duszpasterskim parafii będą zatem na stałe obecne takie działania jak: spotkania młodych małżeństw, katechezy dla rodziców, współpraca z rodzicami dzieci przed I Komunią św. i młodzieży przed bierzmowaniem, oraz przygotowanie młodzieży i narzeczonych do małżeństwa”. (Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin, Warszawa 2003, 6).
8. „Duszpasterstwo rodzin należy uczynić rzeczywistym priorytetem naszego posługiwania. Myślenie przez pryzmat rodziny musi stać się kluczem przy planowaniu i podejmowaniu działań duszpasterskich w parafii. Oczekuje tego od nas Bóg i człowiek”. (Konferencja Episkopatu Polski, Służyć małżeństwu i rodzinie, 2009, 82).
9. „Duszpasterstwo parafialne jest w dużej mierze duszpasterstwem rodzin i każdy program duszpasterski winien to uwzględnić […] proboszcz i wszyscy pomagający mu kapłani i inni pracownicy duszpasterscy powinni jak najwięcej inicjatywy i troski poświęcać duszpasterstwu rodzin”. (Komisja Episkopatu Polski do spraw Rodzin, Zadania pracowników duszpasterstwa rodzin [w:] Sprawy Rodziny, Biuletyn Komisji Episkopatu Polski do Spraw Rodzin 2(1985)8, s. 13-34.
10. „Model parafii wspólnoty wspólnot charakteryzują postawy, które wyrażają pojęcia: świadectwo i partycypacja …czyli uczestnictwo w życiu Bożym w Duchu Świętym…. Te małe wspólnoty są żywymi komórkami, które wszczepiamy w organizm parafialny.” (Franciszek Blachnicki, Oaza rekolekcyjna diakonii Ruchu Światło-Życie. Lublin. 1995).
11. „Ochrzczeni małżonkowie wyrażają to, czym Kościół jest w swej istocie, a mianowicie, sprawują znak miłości, w którym objawia się miłość”. (K. Rahner, Die Ehe als Sakrament, „Theologisches Jahrbuch” 1971, s. 272n.).
12. „Ludzie przychodzili do naszego kościoła, ale nie byli wspólnotą. W gruncie rzeczy wiele elementów tworzących lokalną kulturę przeciwstawiało się idei wspólnoty. Nie było na to ani czasu, ani miejsca; nie było też żadnego planu, który pomógłby wspólnocie zaistnieć. Ludzie się spóźniali i wychodzili przed końcem mszy. Nie witali się, a znak pokoju był wymuszonym gestem […] Musimy sprawić, żeby nasze duże parafie stały się bardziej osobowe i żeby oferowały możliwość przynależności do wspólnoty i stałe wsparcie dla jej członków. A w parafiach każdej wielkości powinniśmy zachęcać do tworzenia relacji, które będą oparciem dla wiary parafian. W erze techniki i coraz bardziej powierzchownych relacji osobowych musimy dążyć do stworzenia wspólnoty przyjaźni w wierze…”. M. White, T. Corcoran, Odbudowana. Historia katolickiej parafii, tł. K. Zabawa, Gubin 2013. s. 185n.
13. Informacje Sekretariatu V Synodu Diecezji Tarnowskiej
Od maja 2019 rozpoczynamy II rok V Synodu Diecezji Tarnowskiej, który w obszarze tematów formacyjnych będzie skoncentrowany na wspólnocie parafialnej. Nie oznacza to jednak, że Synod będzie zajmował się w tym roku tylko tematem parafii. Nie oznacza to także, że temat rodziny został na Synodzie zakończony. Poszczególne trzy lata Synodu: rodzina, parafia, ewangelizacja nadają pewien kierunek pracom synodalnym, wyznaczają tematy na część formacyjną (I część) spotkań Parafialnych Zespołów Synodalnych, określają temat kazania podczas niedzieli synodalnej, artykułu w tarnowskim Gościu Niedzielnym w pierwszą niedzielę miesiąca, itp. Wszystkie Komisje Synodalne (13 Komisji) pracują jednak permanentnie nad stosownymi dla siebie zagadnieniami szczególnie uwzględniając temat danego roku. Przykładowo Komisja Małżeństw i Rodzin pracuje aktualnie nad Regulaminem funkcjonowania poradnictwa rodzinnego w diecezji tarnowskiej, Statutem dekanalnego duszpasterza małżeństw i rodzin, Statutem diecezjalnego duszpasterza związków niesakramentalnych. Przygotowuje także materiały dla parafialnych poradni rodzinnych w języku angielskim, niemieckim i włoskim, materiały na Dzień Skupienia dla narzeczonych, materiały do katechizacji dla narzeczonych, itd. W roku parafii każda z Komisji będzie podejmowała więc konsekwentnie odpowiednie dla swojego zakresu prace. Analogicznie tak samo będzie w trzecim roku, który będzie koncentrował się na ewangelizacji. Prace Synodu nie obejmują więc tylko tych trzech zagadnień: rodzina, parafia, ewangelizacja, lecz te trzy obszary są kierunkiem przewodnim i dynamizują synodalną drogę.
Ks. dr Piotr Cebula
Przewodniczący Komisji Małżeństw i Rodzin V SDT