Sanktuarium nazywamy miejsce szczególnego kultu związanego z faktem nadprzyrodzonym, relikwiami lub cudownym wizerunkiem. Do tego miejsca przyjeżdżają pątnicy, by zjednoczyć się z Bóstwem, prosić o łaski, przebaczenie, dziękować. Sanktuaria czyli święte miejsca występują w każdej religii.
Pierwotny Kościół gromadził się wokół miejsc życia Jezusa Chrystusa - Betlejem, Nazaret, rzeka Jordan, góra Tabor, Wieczernik, Golgota. W wyniku późniejszych prześladowań miejscami świętymi stawały się groby męczenników np. groby św. Pawła i Piotra w Rzymie. Później do grona sanktuariów zaczęto włączać miejsca objawień Najświętszej Maryi Panny.
Figury i obrazy Matki Bożej są przedmiotami uroczystych koronacji. Dokonany akt świadczy o randze sanktuarium i wizerunku. Już w starożytnych ikonach z XIII wieku można zobaczyć sceny Wniebowzięcia i Ukoronowanie Najświętszej Maryi Panny przez Chrystusa.
Koronacja wizerunków przyjęła się w Europie na przełomie XVI i XVII wieku. Papież Klemens VIII ozdobił koronami obraz w bazylice Matki Bożej Większej w Rzymie koroną z kamieni szlachetnych. Pierwszą koronację przeprowadzono w 1601 roku w Parmie. W XVII wieku Kapituła Watykańska otrzymała przywilej udzielania pozwoleń na koronowanie najbardziej czczonych wizerunków Maryi.
Pierwszej koronacji maryjnej w Polsce dokonano 8 września 1717 roku na Jasnej Górze. Ta koronacja zapoczątkowała następne. Koronacji często dokonują papieże. Mogą jej też dokonać na mocy władzy pasterskiej biskupi na terenie własnych diecezji.
Z sanktuarium związana jest pielgrzymka - czyli wędrówka wiernych do miejsc kultu religijnego. Pielgrzymka jest podjęta zawsze z jakimś zamiarem (dziękczynnym, pokutnym). Najważniejszym chrześcijańskim miejscem pątniczym jest Ziemia Święta. Od II wieku n.e. pielgrzymki kierowały się także do Rzymu. Trzecim najstarszym i najsłynniejszym ośrodkiem pielgrzymkowym było sanktuarium św. Jakuba w Compostelli. Najsłynniejsze ośrodki maryjne to dziś Loreto, Lourdes i Fatima.
W naszej diecezji obecnie jest 6 Bazylik Mniejszych, 3 Sanktuaria Pańskie, 21 Sanktuariów Maryjnych:
Bochnia, Sanktuarium Matki Bożej Różańcowej,
Borki, Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej Różańcowej,
Chorzelów, Sanktuarium Matki Bożej Królowej Rodzin,
Czarny Potok, Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej,
Czermna, Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia,
Grybów, Sanktuarium Matki Bożej Grybowskiej,
Limanowa, Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej,
Nowy Sącz, Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia
Odporyszów, Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej,
Okulice, Sanktuarium Matki Bożej Okulickiej,
Pasierbiec, Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia,
Pilzno, Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia,
Porąbka Uszewska, Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny z Lourdes,
Przeczyca, Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej,
Przydonica, Sanktuarium Matki Bożej Przydonickiej,
Szczyrzyc, Sanktuarium Matki Bożej Szczyrzyckiej,
Tarnów - Katedra, Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej
Tarnów, Sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej,
Tarnów, Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej,
Tuchów, Sanktuarium Matki Bożej Tuchowskiej,
Zawada, Sanktuarium Matki Bożej Zawadzkiej,
oraz 5 Sanktuariów świętych i błogosławionych. Najbliżej naszej parafii znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Odporyszowskiej w Odporyszowie.
Obiektem czci wiernych w kościele w Odporyszowie jest słynny z łask i objawień obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Renesansowy obraz nieznanego autorstwa powstał w drugiej połowie XVI w. Namalowany jest na płótnie naklejonym na deskę. Przedstawia Maryję podtrzymującą na lewej ręce Dzieciątko a w prawej trzymającą berło. Jezus w lewej dłoni trzyma królewskie jabłko. Postacie Matki i Syna otacza sześć główek aniołów. U dołu obrazu namalowano wizerunki głównych patronów Polski: św. Wojciecha i św. Stanisława. W końcu XVII w. na obraz nałożono kute w srebrze srebrne sukienki. Biskup tarnowski koronował obraz 15.08.1937 r. W czasie II wojny światowej obraz ukrywano w podziemiach katedry w Tarnowie.
W źródłach pisanych parafia w Odporyszowie jest wzmiankowana w 1470 r., ale powstała prawdopodobnie w drugiej połowie XIV w. Przed 1610 r. przyłączono ją do parafii w Żabnie. Ponownie ustanowiono ją w 1905 r., kiedy pracę duszpasterską podjęło tu zgromadzenie księży misjonarzy. Pierwszy drewniany kościół w Odporyszowie p.w. św. Małgorzaty istniał od XV do XVIII w. W 1590 r. wybudowano również drewnianą świątynię p.w. Zwiastowania NMP. Rozszerzająca się sława sanktuarium sprawiła, że w latach 1672 - 1702 zbudowano obecny kościół p.w. Wniebowzięcia NMP. Od objęcia posługi przez misjonarzy jest p.w. Oczyszczenia NMP. Świątynia została uszkodzona podczas I wojny światowej w 1915 r. Wnętrze barokowego kościoła zdobią polichromie, we fragmentach nawet z XVIII w. Przeważa wyposażenie rokokowe z drugiej połowy XVIII w.
W 1991 r. przy kościele utworzono Muzeum Parafialne im. Jana Wnęka, eksponujące twórczość tego lokalnego artysty. Muzeum znajduje się na szlaku architektury drewnianej.
Zapraszamy do wirtualnej podróży po sanktuarium w Odporyszowie:
http://panoramy.zbooy.pl/360/show.html?max=1&p=odporyszow-kosciol-nawa-hdr&lang=p&t=32